Specialist of Generalist?

Tenzij afkomstig uit een andere sector dan de pure vertaalbranche, beginnen de meeste vertalers als generalist. Ze zijn vaak min of meer gedwongen diverse vertaalopdrachten aan te nemen, van welke aard dan ook, van een softwarehandleiding voor het leggen van pijpleidingen tot een website van een mailservice. Is dat een ideale situatie?

Niemand, en zeker geen beginner, kan overal een expert in zijn, maar een gebrek aan deskundigheid zal de niet-gespecialiseerde vertaler vroeg of laat opbreken in de vorm van verkeerd begrepen denkbeelden of onjuist gebruikte technische termen. Aan de andere kant zijn er vandaag de dag veel wetenschappelijke en technologische gebieden die elkaar overlappen, zo kun je bijvoorbeeld geen goede medische vertaler zijn zonder enigszins bekend te zijn met elektronische apparatuur, en voor een artikel over het milieu kun je enige kennis nodig hebben van chemie, meteorologie of geologie. Daarom moet de vertaler, ook al is specialisatie in bepaalde gebieden een must, ook een brede algemene kennis hebben om uitstekend werk te kunnen leveren.

Volgens een oud gezegde weet de specialist veel over weinig zaken en leert hij steeds meer bij over steeds minder zaken, totdat hij uiteindelijk alles weet over niets. De generalist daarentegen weet een beetje van veel dingen en leert steeds minder bij over steeds meer dingen, totdat hij uiteindelijk niets weet over alles.
Welke van deze uitersten pas het best bij jou? Denk je dat specialisatie een goed alternatief is voor een brede algemene kennis?

Een specialisatie kan iets zijn waar je bent ingerold, wanneer je bijvoorbeeld uit een bepaald vakgebied komt, zoals de techniek. Maar het kan ook een bedrijfsstrategie zijn: je wilt een bepaalde markt gaan bedienen, je wilt je gaan focussen en meer duidelijkheid scheppen voor je klanten. Je kiest voor een niche om je concurrenten voor te blijven.
Wel is het dan belangrijk om jezelf als die specialist goed zichtbaar te maken. Kies er duidelijk voor en benadruk het in je communicatie-uitingen. Of dat nu je visitekaartje is, je elevator pitch, je profiel op LinkedIn of je berichtgeving op Twitter.

Veel vertalers en andere zzp’ers denken dat ze zichzelf beperken door voor een specialisme te kiezen. Dat is niet per se waar. Je kunt er best andersoortige vertalingen bij blijven doen. Maar je zult eerder worden gezien als echt deskundig, en niet alleen in de specialisatie die je hebt gekozen, maar ook als taalkundige. En als je goed blijft werken aan je netwerk zullen uit diverse hoeken gevarieerde opdrachten blijven komen.

Een paar feiten op een rijtje:

• Er zijn verschillende gradaties in specialisatie, voor sommige zijn specifieke diploma’s vereist, andere vragen om ervaring of oefening.
• Je kunt meer dan een specialisatie hebben. Wees dus niet bang dat je vast komt te zitten in een enkel vakgebied.
• Er zijn altijd mensen die meer (of minder) van een bepaald onderwerp weten dan jij. Zelf specialisten weten niet altijd alles. Sommige specialisten zijn deskundiger dan andere.
• In de loop der tijd kan de vraag naar een bepaald onderwerp veranderen. Als je je specialiseert, wees dan bereid om een andere specialisatie te kiezen wanneer de markt daarom vraagt. Laat iets los of voeg iets toe aan je ervaring.
• De keuze voor specialisatie hoeft niet permanent te zijn. Een van de voordelen van eigen baas zijn is dat je te allen tijde kunt kiezen welke vakgebieden je als focus neemt, of welke je laat vallen.
• Of je nu een specialist bent of een generalist, je moet altijd bijblijven. Als je ervoor kiest een generalist te zijn, betekent dat niet dat je je kennis niet meer hoeft bij te spijkeren. Je hebt er in alle gevallen baat bij als je jezelf blijft ontwikkelen door cursussen te volgen, naar conferenties te gaan of vakliteratuur te lezen.
• De markt is groot genoeg voor zowel generalisten als specialisten. Sommige opdrachten zijn perfect voor een specialist, andere zijn beter voor iemand met een bredere kennis.
• Op de vraag of je moet specialiseren is geen goed of fout antwoord. De keuze om te specialiseren is geheel persoonlijk.

Doordat ik ooit ben begonnen als verpleegkundige en voor diverse bedrijven in de sector heb gewerkt (medische apparatuur, farmaceutisch, enz.) heb ik gekozen voor een specialisatie in medisch vertalen, maar met een brede werkervaring ben ik van vele markten thuis.