Kauwen en kussen
Er wordt veel gekust in Nederland. Maar kussen is niet iets wat alle culturen doen. Zelfs vandaag de dag zijn er culturen die er niet aan meedoen. Dat zou kunnen betekenen dat het niet aangeboren of intuïtief is, zoals wij vaak denken. Misschien is kussen aangeleerd gedrag, ontstaan vanuit het ‘kusvoeden’, waarbij moeders hun kinderen te eten geven met voorgekauwd voedsel via de mond. Er zijn moderne inheemse volken waar kusvoeden plaatsvindt, maar waar niet sociaal wordt gekust. Kussen kan ook een cultureel bepaalde vorm van verzorging zijn of, wat de erotische kus (tongzoen) betreft, een uitbeelding van, vervanging voor of aanvulling op de seksuele daad zelf.
Dieren kussen ook
Wat het ook is, kusgedrag is niet alleen typisch menselijk. Primaten zoals de Bonobo’s kussen elkaar regelmatig, honden en katten likken en besnuffelen elkaar, en zelfs slakken en insecten maken contact met hun voelsprieten. Misschien is het geen kussen, maar verzorgen, besnuffelen of communiceren. Maar dit gedrag versterkt in ieder geval het onderling vertrouwen en schept een emotionele band.
De kus – Henri de Toulouse-Lautrec
Wie zoende het eerst?
Vedische teksten uit het oude India lijken het kussen al te vermelden en de Kama Sutra, die vermoedelijk teruggaat tot de tweede eeuw, wijdt een volledig hoofdstuk aan allerlei vormen van kussen. Er zijn antropologen die denken dat de Grieken het erotisch kussen leerden van de Indiërs, nadat Alexander de Grote India was binnengevallen in 326 BC. Maar het gaat mogelijk nog verder terug. In Homerus, uit de negende eeuw voor Christus, drukt Koning Priamus een memorabele kus op de hand van Achilles om hem te smeken om het lichaam van zijn zoon.
De kus in de Bijbel
Herodotus vermeldt in zijn verhalen, uit de vijfde eeuw, het kussen onder de Perzen, die mannen van gelijke stand begroetten met een kus op de mond en die van een iets lagere stand met een kus op de wang. Hij vermeld ook dat de Egyptenaren weigerden de Grieken op de mond te kussen, omdat de Grieken koeienvlees aten en de koe heilig was voor de Egyptenaren. De kus komt ook voor in het Oude Testament. Vermomd als Esau kust Jacob de blinde Isaac en ‘steelt’ daarmee de zegen van zijn broer. In het Hooglied, dat een eerbetoon is aan de seksuele liefde, smeekt een van de geliefden: “Hij kusse mij met de kussen Zijns monds; want Uw uitnemende liefde is beter dan wijn.”
Kussen voor analfabeten
In de tijd van de Romeinen werd het kussen wat meer gemeengoed. De Romeinen kusten hun geliefden, familieleden en vrienden, en ook hun heersers. Ze onderscheidden een kus op de hand of de wang (osculum) van een kus op de lippen (basium) en een innige of gepassioneerde kus (savolium). Romeinse dichters als Ovidius en Catullus brachten o.a.een ode aan de kus. De Romeinse kus had zowel een sociaal, politiek als seksueel nut. In een tijdperk met veel analfabetisme, werd de kus ook gebruikt om een overeenkomst te sluiten; daar komen de Engelse uitdrukking “to seal with a kiss” en de “X” onder op de stippellijn vandaan. De sociale status van een Romeins burger bepaalde op welk lichaamsdeel hij of zij de keizer mocht kussen, de wang of de voet. En men trouwde door elkaar te kussen voor een groot gezelschap, iets wat nog steeds gebeurt.
De kus als sociale status
Gewoonten veranderden met de val van het Romeinse Rijk en de opkomst van het christendom. De eerste christenen begroetten elkaar vaak met een ‘heilige kus’, die werd geassocieerd met de overdracht van de geest. Buiten de Kerk werd de kus gebruikt om sociale rangen en standen onderling te versterken; vazallen en onderdanen kusten bijvoorbeeld de mantel van hun koning of de ring of muiltjes van de paus.
Romeo, Julia en vampiers
Na de val van Rome leek de romantische kus zo’n 1000 jaar lang van het toneel verdwenen, om aan het eind van de elfde eeuw weer op te duiken met de hoofse liefde. De kus van Romeo en Julia is symbolisch voor deze cultus, die als doel had de hofmakerij weg te halen bij het gezag van familie en gemeenschap en eer te betonen aan de romantische liefde, met al zijn vrijheid, zelfbeschikking en mogelijk ontwrichtende kracht. Het lot van de onfortuinlijke geliefden herinnert ons eraan dat een dergelijke vrijheid niet zonder risico is, en het is goed mogelijk dat vampirisme is ontstaan uit het beeld van de gevaren – voor de gezondheid, de sociale rangorde, de reputatie en het geluk – van het kussen van de verkeerde persoon.
(Bron: Psychology Today)
Squiggles 